Is elk einde een nieuw begin?
Een seizoen rond ‘geboorte’ komt onvermijdelijk met heel wat vragen ter wereld. Is een geboorte het ultieme begin, een wit blad, of net een doorstart? Leidt een geboorte onvermijdelijk richting dood, en is die dood dan het ultieme einde of net de kiem van iets nieuws? Het zijn vragen die ons programma – en bij uitstek ons (RE)BIRTH-festival – je voor de voeten werpt en waarin artiesten gretig hun tanden zetten. In muziek(jes) en foto’s, woord en video, klanken en beelden laveren ze tussen begin en einde, lijn en cirkel, schepping en apocalyps, donker en licht. Ze schotelen je antwoorden voor, en nieuwe vragen. Denk gerust mee.
Elke dag is een nieuw begin
Onze seizoensdenker bedenkt de vraag of elk einde een nieuw begin is met een hoopvol en stimulerend antwoord. In de voetsporen van denker Hannah Arendt rekt de Pools-Nederlandse filosofe Joanna Wojtkowiak het begrip geboorte op tot een mogelijkheid voor élke dag. Voor haar is ieder mens niet alleen sterfelijk, maar ook geboortelijk. Elke handeling kan iets onverwachts, iets nieuws tot stand brengen. Tijdens het startschot van ons nieuwe seizoen en tijdens een prikkelende keynote voorafgaand aan het openingsconcert – Haydns Schöpfung dan nog wel – deelt ze haar vernieuwende inzichten. Want waar onze mortaliteit meestal het uitgangspunt vormt voor zingeving, duwt ze onze blik nu richting begin: wat betekent onze geboorte voor ons als mens? Alsof ze een twee-eenheid vormen, sluit seizoenskunstenaar Sara Skorgan Teigen zich met haar beelden – geïllustreerde echografieën – aan bij Joanna’s woorden. Zelf zegt ze: ‘Elk moment is een nieuw moment. Elke dood is de geboorte van een ander proces. Het is een circulaire beweging. En zo ervaren we geboorte voortdurend.’
Nieuw leven herrijst uit de assen van het vorige
Geïnspireerd door de mythologische figuur van de feniks laten andere artiesten zich dan weer leiden door de idee van wedergeboorte. Het leven is cyclisch; uit de assen ontstaat nieuw leven. Een catastrofaal einde hoeft een hoopvol nieuw begin niet in de weg te staan; ook na de apocalyps zal weer muziek klinken. Tijdens de opener van het seizoen vliegt Maker Tristan Driessens mee op de vleugels van de feniks, die herrijst via de klanken van zijn ud. Muzikale duizendpoot Shahab Azinmehr bekijkt de feniks door de ogen van de 12e-eeuwse Attar Neishabouri, een van de grootste Iraanse mystici en woordkunstenaars. Samen met Nathan Daems, Farnoosh Khodadadeh en Seraphine Stragier zingt hij het lied van de feniks in een voorstelling die de rijke Perzische cultuur een nieuwe lezing schenkt.
- zo 10 sep 2023 / Joanna Wojtkowiak, Sara Skorgan Teigen & Tristan Driessens / Startschot van het seizoen in muziek, woord en beeld
- zo 24 sep 2023 / Shahab Azinmehr, Nathan Daems, Farnoosh Khodadadeh & Seraphine Stragier / Aavaaz-e Ghoghnoos – het lied van de feniks
‘Een catastrofaal einde
hoeft een hoopvol nieuw
begin niet in de weg te staan;
ook na de apocalyps zal
weer muziek klinken.’
Kijk niet verder dan het begin
Waarom de blik op het einde (of een herbeginnen) richten als het allerprilste begin zo fenomenaal is? Zowel Haydn als Milhaud lieten zich inspireren door een scheppingsverhaal – respectievelijk dat uit de Bijbel en een Afrikaanse vertelling. Haydns mijlpaal van de sacrale muziek betekende overigens ook ónze Schöpfung: de allereerste noten die op 20.02.2002 om 20.02 uur in onze Concertzaal weerklonken, waren die van zijn oratorium. De oerwortels van de muziek vormen het uitgangspunt van La Floresta en The Well-Tempered Circle, al durven de primitieve beats van deze voorstellingen resoneren tot in het heden. In een antwoord op Milhauds Création du monde haken ook componist Stefano Gervasoni en theatermaker Gorges Ocloo hun blik uiteindelijk los van dat ultieme begin, want hoe is de mens na zijn schepping met de schepping omgegaan? Moeten we nieuwe mensjes meteen wijzen op die enorme voetafdruk? Of mogen ze even simpelweg donzig en vers zijn? Van Thomas Smetryns mag het. Hij componeerde bij een geboorte bij vrienden of familie telkens een nieuw werkje. Pianist Daan Vandewalle en illustratrice Gerda Dendooven verpakken ze als kleine geschenkjes voor miniatuurmensjes.
- vr 15 sep 2023 / Brussels Philharmonic & Vlaams Radiokoor / Haydn. Die Schöpfung
- zo 17 sep 2023 / La Floresta / Hans Beckers
- za 23 sep 2023 / I SOLISTI / Milhaud, Jolivet & Gervasoni
- zo 24 sep 2023 / Het Quixtet Quix. / The Well-Tempered Circle
- zo 22 okt 2023 / Daan Vandewalle, Gerda Dendooven & Thomas Smetryns / Newborns
Het einde is het einde
Maak kennis met Moira, of juister: de drie Moiren, godinnen die beschikken over leven en dood. Klotho beslist wanneer je geboren wordt. Hoe lang je leeft, is het terrein van Lachesis. En als je tijd komt, staat Atropos klaar om je levensdraad door te knippen. De Moiren staan in de voorstelling van HERMESensemble, Catalina Vicens en Kurt D’Haeseleer symbool voor een muzikale en visuele triptiek, met videokunst als rode draad tussen oude en nieuwe muziek. Apocalyptische beelden van het roemruchte 14e-eeuwse wandtapijt van Angers onderstrepen de finaliteit van het leven. Door is door, gedaan is gedaan, over en uit.
Er is geen einde, we hebben het eeuwige leven
© Karin Borghouts 
Zullen we onszelf in de toekomst volledig digitaliseren? En is dit de geboorte van het eeuwige leven? Uitgerekend op Allerzielen – de dag waarop rooms-katholieken hun overledenen herdenken – dagen SPECTRA en Dionysos Now! de dood uit. Peter Verhelst schreef een fictief interview met een onsterfelijke waarrond Dominique Pauwels nieuwe muziek spon.